Αϊκίντο Η πολεμική τέχνη. Η Πολεμική Διαδικασία. Η προσέγγιση του Ηγέτη.
Το παρόν άρθρο απευθύνεται σε ασκούμενους στο αϊκίντο, ανοιχτόμυαλους μελετητές των πολεμικών τεχνών, ηγέτες επιχειρήσεων και κοινωνικών ομάδων, καθώς και Coach και Συμβούλους Ηγετικότητας που έχουν την ικανότητα, αντοχή και την επιμονή να ψάξουν για τα μυστικά πίσω από έννοιες που δεν καταλαβαίνουν εκ πρώτης όψεως.
Πιο παλιά, όσο έμενα ακόμα στο Λονδίνο, όπου τα πάντα ήταν απλά και πιο μπερδεμένα, αποφάσισα ότι βαρέθηκα τα βάρη στο γυμναστήριο και το να επιστρέψω στο Τάε Κβον Ντο για να διατηρήσω τη φυσική μου κατάσταση απλά δεν ήταν αρκετά ενδιαφέρον για έναν Ψυχοθεραπευτή στα 25 του. Χρειαζόμουν κάτι που να με πήγαινε πιο μακριά από την αύξηση της μυϊκής μάζας μου ή τη βελτίωση της ικανότητάς μου για γροθιά-κλωτσιά-γροθιά-γονατιά-άμυνα-κλωτσιά-αγκωνιά-γονατιά-γροθιά-κλωτσιά-άμυνα.
Ήταν γύρω στο 2000 και ο δρόμος μου καθώς και εκτενής έρευνα με οδήγησαν στο London Aikido Club του Andy Hathaway, στο Stoke Newington. Πέρασα τα απόμενα 6 χρόνια εκεί, σε ένα αρκετά πειθαρχημένο, απομονωμένο και εσωστρεφές περιβάλλον, το οποίο όμως μου έθεσε δυνατά θεμέλια για την ακρίβεια, τη δύναμη και τη σχολαστικότητα στη μελέτη της τέχνης. Με την επιστροφή μου στην Ελλάδα το 2006, συνέχισα τη μελέτη μου με τον Tony Sargeant (το οποίο περιλάμβανε ένα 6ωρο ταξίδι από το σπίτι μου στην Αθήνα στη σχολή του στην Κεφαλλονιά), ενώ έκανα και προπόνηση με επιφανείς Έλληνες αϊκιντόκα όπως ο εκλειπών Γιάννης Τσοροτιώτης και ο Γιάννης Μιχαήλος.
Είκοσι χρόνια αργότερα, ο συνένοχός μου Άγγελος Σκέμπρης και εγώ βασανίζουμε νέους και όχι τόσο νέους μαθητές στη δική μας σχολή, το Evolution Dojo στην Αθήνα, υπό την καθοδήγηση του Urban Aldenklint, ο οποίος ταξιδεύει μερικές φορές το χρόνο από τη Σουηδία για να μας συμμαζέψει.
Είναι μία Οδύσσεια. Και για κάποιον που ζει ως Σύμβουλος Ηγετικότητας και Executive Coach, είναι επίσης και παράδοξο: ανεξάρτητα από το πόση προσπάθεια καταβάλλω, ανεξάρτητα από τη σημασία στη λεπτομέρεια και την επανάληψη, σπάνια νιώθω ότι το πέτυχα σωστά ή ότι έφτασα στον προορισμό. Οι απαιτήσεις, πρώτα από όλα στο μυαλό μου και έπειτα στο σώμα μου, είναι απλά κολοσσιαίες. Η αφοσίωση που χρειάζεται είναι απλά ανελέητη. Παρόλα αυτά, βρέξει χιονίσει, είμαι εκεί πρακτικά κάθε Δευτέρα, Τετάρτη και Σάββατο, βογκάω και πονάω και διαμαρτύρομαι και παρόλα αυτά περνάω 90 λεπτά προπόνησης.
Γιατί, θα αναρωτηθείτε;
Το αϊκίντο δημιουργήθηκε από τον Morihei Ueshiba στην Ιαπωνία στις αρχές του 20ου αιώνα και ήταν η φυσική εξέλιξη του Daito Ryu Aiki Jujutsu. Μερικώς πολεμική τέχνη και μερικώς πολεμική διαδικασία, το αϊκίντο αποτελείται από κλειδώματα, ρίψεις, και περιστασιακά χτυπήματα, τα οποία είτε εκμεταλλεύονται την επιθετική ροπή του αντιπάλου για να τον βοηθήσουν να συνεχίσει στο δρόμο του, είτε τον σταματούν πριν προλάβει να εκδηλωθεί. Περιλαμβάνει επίσης εκπαίδευση στα όπλα με το Bokken (γιαπωνέζικο σπαθί), το Jo (γιαπωνέζικο ραβδί) και το tanto (γιαπωνέζικο μαχαίρι). Είναι όμορφο να το βλέπεις και πιο όμορφο να το βιώνεις, ιδιαίτερα όταν
εκτελείται από πεπειραμένους ασκούμενους. Για όσους δεν έχετε καθόλου επαφή, σκεφτείτε τον Steven Seagal. Αυτά που κάνει και τους ρίχνει όλους κάτω; Είναι αϊκίντο.
Το αϊκίντο είναι μία πολεμική τέχνη που βασίζεται σε αρχές. Μου αρέσουν οι αρχές. Διευκολύνουν την καθαρή σκέψη, απλοποιούν τις επιλογές και συχνά εξαφανίζουν τα διλήμματα.
Αυτές είναι οι αρχές στις οποίες επιμένω όποτε διδάσκω αϊκίντο:
Η θέση των ποδιών – hamni: Σε αντίθεση με τις περισσότερες πολεμικές τέχνες, που θεωρούν ότι πολεμάς έναν αντίπαλο τη φορά, το αϊκίντο θεωρεί ότι μπορεί να υπάρχουν πάνω από ένας επιτιθέμενος, όπως συνέβαινε συχνά στη εποχή των σαμουράι (ή όπως συμβαίνει συχνά στη ζωή). Αυτό απαιτεί την ικανότητα αλλαγής κατεύθυνσης του σώματος όσο το δυνατόν πιο γρήγορα γίνεται. Για να το καταφέρουμε αυτό, τα πόδια πρέπει να είναι σε μία θέση σχήματος «Τ», αντί για «Γ», όπως συμβαίνει στις περισσότερες πολεμικές τέχνες. Αυτή στην αρχή είναι μία αρκετά άβολη στάση ακόμα και σήμερα συχνά δυσκολεύομαι να κρατήσω την ισορροπία μου ευτυχώς η εμπειρία μου με έχει βοηθήσει να το κάνω να φαίνεται ως φυσικό κομμάτι της κίνησής μου, αλλά μέσα μου ξέρω ακριβώς τι έχει συμβεί! Το πλεονέκτημα της θέσης hamni είναι ότι μπορείς εύκολα να αλλάξεις κατεύθυνση ανά πάσα στιγμή, χωρίς να χρειάζεται απαραίτητα να αλλάξεις το σχετικό προσανατολισμό των ποδιών• αυτό φυσικά δίνει φοβερή ευκινησία, σταθερότητα και ταχύτητα. Το μειονέκτημα είναι ότι αυτό είναι δύσκολο να το τελειοποιήσεις και απαιτείται πειθαρχία και συγκέντρωση για να το συντηρήσεις.
Η θέση του σώματός σου σε σχέση με τη θέση του αντιπάλου: 45°. Έχω περάσει πολλές φορές όλο το μάθημα μιλώντας για τις 45° και επαναλαμβάνοντας τον αριθμό αυτό τόσες πολλές φορές που έχει καταλήξει να είναι το 90% των όσων λέω. Το σώμα του αϊκιντόκα πρέπει να έχει γωνία 45° σε σχέση με αυτό του επιτιθέμενου, λες και όλη του η ύπαρξη είναι ένα δόρυ που θα περάσει μέσα από τη μία πλευρά των πλευρών και θα βγει από την άλλη. Αυτό εξυπηρετεί δύο σκοπούς: Πρώτον και κυριότερο, βγάζει τον αϊκιντόκα από την ευθεία της επίθεσης. Δεύτερο, τοποθετεί τον αϊκιντόκα, πλέον πλήρως προστατευμένο, πάνω στην ευθεία των απροστάτευτων πλευρών του επιτιθέμενου. Η αρχή αυτή δεν είναι διαπραγματεύσιμη. Εκτός αν καταφέρετε τις 42°, καθώς το 42 είναι αποδεκτό, αφού είναι η απάντηση της ζωής, του σύμπαντος και για τα πάντα.
Το ύψος του σώματος: Δεν είστε τραμπολίνο, είστε μαριονέτα. Τα γόνατα είναι λυγισμένα, τα πόδια αυστηρά σε στάση hamni και η πλάτη ευθεία. Οι περισσότερες πολεμικές τέχνες θα διδάξουν στους ασκούμενους να κάνουν μικρές πηδηχτές κινήσεις και να αλλάξουν το ύψος του σώματος (πάνω και κάτω), καθώς και την κατανομή του βάρους (μπροστά και πίσω), δίνοντας έτσι πολλή κίνηση τόσο στον κατακόρυφο όσο και στον οριζόντιο άξονα. Δεν το κάνουμε αυτό στο αϊκίντο. Πρώτα από όλα επειδή είναι αναξιοπρεπές. Δεύτερον, επειδή θέλουμε να διατηρήσουμε τη βαρυτική σχέση μας με το έδαφος και να έχουμε «μάζα», σαν τα πόδια μας να είναι βιδωμένα στο πάτωμα (συμπεριλαμβανομένων και των φτερνών μας, που πρέπει να παραμένουν σε επαφή με το έδαφος πάντα). Είναι σαν να έχουμε ένα μεγάλο ραβδί που περνάει μέσα από τον κατακόρυφο άξονά μας και περιστρεφόμαστε γύρω από αυτό. Αυτό μας δίνει σταθερότητα, συνέπεια και δύναμη.
Το κέντρο της κίνησής μας: είναι στους γοφούς. Οι γοφοί κινούνται πρώτοι. Είναι άλλωστε ο μεγαλύτερος και δυνατότερος μυς μας, στρατηγικά τοποθετημένος ακριβώς στο κέντρο. Δεν μπορεί να το αμφισβητήσει κανείς αυτό. Είναι εύκολα ο δυνατότερος μυς. Οι πυγμάχοι το γνωρίζουν αυτό και για αυτό κάθε γροθιά που ρίχνουν είναι από τους γοφούς. Στο αϊκίντο, που η αλλαγή κατεύθυνσης είναι ζωτικής σημασίας, αυτό είναι θεμελιώδες. Εάν κινηθεί το κέντρο, τα πόδια, τα χέρια και το κεφάλι θα ακολουθήσουν.
Η κατανομή του βάρους και η τοποθέτηση του σώματος: Ακόμα και όταν κινούμαστε προς τα πίσω, το βάρος και η τάση μας είναι προς τα μπροστά. Το βάρος είναι 60% στο μπροστινό πόδι και 40% στο πίσω. Αυτό σημαίνει ότι είμαστε πάντα έτοιμοι να κινηθούμε προς τα εμπρός, σε αντίθεση με το να είμαστε ακινητοποιημένοι από μία αόρατη άγκυρα. Σκεφτείτε τι σημαίνει αυτό.
Επίθεση και άμυνα: Ξεχάστε αυτές τις έννοιες. Δεν υπάρχουν. Δεν υπάρχει ούτε ο θρίαμβος, ούτε η καταστροφή• ούτε η νίκη ούτε η ήττα. Από τεχνικής άποψης, κάθε φορά που σηκώνουμε το χέρι μας να «μπλοκάρουμε» ένα χτύπημα (μία μη-εφαρμόσιμη έννοια, καθώς το μπλοκ σταματάει τη ροή και στο αϊκίντο η ροή δε σταματάει ποτέ), μπορούμε να βρούμε την ευκαιρία να τρέψουμε μία αμυντική θέση σε χτύπημα. Η κατάσταση είναι πάντα ρευστή. Σας θυμίζει κάτι;
Επαφή με τον Αντίπαλο: κράτα τους φίλους σου κοντά και τους εχθρούς σου πιο κοντά. Εάν θέλεις να γνωρίζεις τι συμβαίνει με την κίνηση και την πρόθεση του «αντιπάλου» σου, πρέπει να έχει το σώμα σου κολλημένο πάνω τους, να συλλέξεις την πληροφορία και να είσαι σε απόλυτη σύνδεση μαζί του από την αρχή μέχρι το τέλος της τεχνικής. Επίσης, επιτρέπει την καλύτερη μόχλευση. Εξάλλου, η λέξη «σύγκρουση» ξεκινάει με το «συν», που σημαίνει «μαζί».
Η φύση της κίνησης: Kokyu. Η ζωή είναι ένας κύκλος. Αν και η ευθεία είναι ο συντομότερος δρόμος από το Α στο Β, είναι επίσης και ο πιο βαρετός. Επιπλέον, αν θέλετε να μετακινήσετε κάποιον, είναι πολύ πιο εύκολο αν τους βγάλετε πρώτα εκτός ισορροπίας με μία κυκλική κίνηση. Η κυκλική αυτή κίνηση λέγεται kokyu και βασίζεται στη φυσιολογία και τη φύση της κίνησης της αναπνοής.
Φέρνοντας το σώμα στη θέση του: Η χρήση των όπλων. Θα πίστευε κανείς ότι είναι μάλλον απίθανο να εμπλακεί σε μία μάχη που περιλαμβάνει σπαθιά και ραβδιά (πόσο μάλλον ξύλινα), αν και ποτέ δεν μπορείς να είσαι υπερβολικά σίγουρος. Παρόλα αυτά, τα όπλα αποτελούν τη βάση του αϊκίντο. Ο λόγος είναι ότι τοποθετώντας τα χέρια στη λαβή του σπαθιού ή του ραβδιού και πέρνοντας θέση hamni, έχετε λάβει αυτόματα τη σωστή στάση για την εκτέλεση των περισσότερων κινήσεων και τεχνικών. Επιπλέον, το άοπλο αϊκίντο βασίζεται στην πραγματικότητα στις φόρμες των όπλων και η διαδικασία της εξάσκησης των όπλων αποκαλύπτει πολλά για το περιεχόμενο των τεχνικών του Αϊκίντο. Αυτό είναι ένα από τα πιο συναρπαστικά μυστικά του αϊκίντο, που περιμένει να αποκαλυφθεί.
Το πάτωμα είναι φίλος σας: Περνάτε τον περισσότερο χρόνο γονατιστοί στο έδαφος, πέφτοντας στο έδαφος, κυλώντας στο έδαφος… η λίστα συνεχίζεται. Φαίνεται αστείο στην αρχή. Με το χρόνο αυτό βελτιώνεται και γίνεται με περισσότερη χάρη. Ποτέ δεν το συνηθίζεις πλήρως, αν και μπορεί να καταλήξεις να πείσεις τον εαυτό σου ότι το να είσαι στο έδαφος είναι η φυσική σου θέση. Ο σκοπός είναι να μάθεις να ξανασηκώνεσαι.
Το αϊκίντο είναι περίεργο πράγμα. Πρόσφατα, παρακολουθούσα δύο ανθρώπους που φαινόταν να είναι αρκετά πεπειραμένοι στις πολεμικές τέχνες, να το θάβουν στο Youtube. Έλεγαν πως είναι αναποτελεσματικό, χορογραφημένο και γενικά το τελευταίο πράγμα που θα ήθελες να κάνεις σε μία πολεμική κατάσταση. Ένας κοντινός φίλος, αφού το εξάσκησε μία δεκαετία, πήρε τη μαύρη ζώνη και τελικά συνέχισε με πυγμαχία σε μία κίνηση αυτοπαραπλάνησης, πρόσφατα έφερε στην προσοχή μου ένα συμβάν που ένας γνώστης του αϊκίντο μπήκε σε ένα ρινγκ του ΜΜΑ (αγώνες σε κλουβιά που επιτρέπονται σχεδόν τα πάντα) και τις έφαγε. Όλα αυτά είναι μάλλον αλήθεια.
Ταυτόχρονα, αυτό που βλέπεις δεν είναι αυτό που παίρνεις. Στον ανεκπαίδευτο, το αϊκίντο είναι μία στημένη σειρά ασκήσεων σε ζευγάρια, που απαιτούν τη συνεργασία όλων και προσφέρουν ελάχιστα ή και τίποτα σε καταστάσεις μάχης, τουλάχιστον σε σχέση με την πυγμαχία ή το ΜΜΑ. Υπάρχουν βασικοί λόγοι για αυτό:
Πρώτον και κυριότερο, εάν ο «επιτιθέμενος» δε συνεργαστεί με το να «πέσει», θα χρειαστεί να αποχαιρετήσουν κάποια ζωτικά τους όργανα, όπως τον καρπό, τον αγκώνα, το λαιμό, την πλάτη κ.ο.κ.. Επομένως, η χορογραφία δεν είναι απλά χρήσιμη, είναι απαραίτητη όταν κάποιος θέλει έναν παρτενέρ με τον οποίο μπορεί να κάνει προπόνηση και την επόμενη μέρα.
Δεύτερον, το αϊκίντο στην πραγματικότητα δεν είναι πολεμική τέχνη. Έιναι πολεμική διεργασία. Αυτό σημαίνει ότι αντί να μπούμε σε έναν μία διαδικασία αντιπαράθεσης με τη χρήση γροθιάς, κλωτσιάς και πνιγμού, προτιμάμε να βρεθούμε απλά στη σωστή θέση, έχοντας μετά την επιλογή να χτυπήσουμε, να κλειδώσουμε, να πετάξουμε ή απλά να φύγουμε. Η αλήθεια είναι ότι ο μέσος αϊκιντόκα δεν εξασκείται στις γροθιές και τις κλωτσιές, αν και πιστεύω ακράδαντα ότι αυτό θα έπρεπε να συμβαίνει. Όποιος πιστεύει όμως ότι αυτό καθιστά το αϊκίντο λιγότερο αποτελεσματική πολεμική τέχνη, απλά δεν μπορεί να αποκωδικοποιήσει το εύρος επιλογών και την ανωτερότητα που δίνει το να είσαι στο σωστό μέρος τη σωστή στιγμή σε σχέση με μία δυνατή γροθιά ή κλωτσιά.
Τρίτον, φαίνεται πώς υπάρχουν 3 κατηγορίες ασκούμενων στο αϊκίντο:
Αυτοί που πιστεύουν ότι στο δρόμο θα λειτουργήσει όπως λειτουργεί και στο dojo, αν και δεν έχουν την παραμικρή ιδέα για το πώς να κάνουν ζημιά σε έναν μη-συνεργάσιμο αντίπαλο (δηλαδή ασκώντας τα χτυπήματα, τις γροθιές και τις κλωτσιές τους, ιδιαίτερα σε ζωτικά σημεία, αν υποθέσουμε ότι μπορούν να βρεθούν σε πλεονεκτική θέση σε σχέση με τον αντίπαλο).
Αυτή είναι μάλλον η πλειοψηφία των ασκούμενων και αποτελείται από όσους δε θεωρούν πραγματικά το αϊκίντο μέθοδο αυτο-άμυνας και επομένως δεν ενδιαφέρονται για την εφαρμογή του σε μαχητικές καταστάσεις.
Η τρίτη κατηγορία είναι οι πεπειραμένοι μαθητές, οι οποίοι με τη σειρά τους ανήκουν σε δύο υποκατηγορίες: όσους καταλαβαίνουν και μπορούν να αποκωδικοποιήσουν το πώς η πολεμική διαδικασία είναι ανώτερη από την πολεμική τέχνη και να το εφαρμόσουν, και όσους δεν το καταλαβαίνουν.
Υπόθεση και ελπίδα μου είναι ότι εάν ασκείστε το αϊκίντο, ανεξάρτητα από την εμπειρία και το βαθμό, το άρθρο αυτό θα κινήσει την περιέργειά σας ή θα επιβεβαιώσει κάτι που πιθανόν να γνωρίζετε ήδη: εάν είστε ηγετικό στέλεχος, θα βλέπετε ήδη τις εφαρμογές στην ηγεσία των αρχών 1 έως 10• εάν είστε Σύμβουλος Ηγετικότητας, θα αναζητήσετε περισσότερες πληροφορίες για αυτήν τη συναρπαστική πολεμική τέχνη και τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να σας ενδυναμώσει στο ρόλο σας μέσω της αφοσίωσης, της ανθεκτικότητας και του ρυθμού.
Βασίλης Αντωνάς
Executive Coach | Ψυχοθεραπευτής | Οργανωτικός Σύμβουλος | Συγγραφέας | Μουσικός
Βιβλιογραφία:
Budo: Teachings of the Founder of Aikido: Morihei Ueshiba
Traditional Aikido & Takemusu Aikido (Volumes 1 to 4): Morihiro Saito
Mutual Mindfulness: Nlp & Aikido, the Study of the Universal Principles of Excellence: Paddy Bergin (Foreward: Andy Hathaway)
Takemusu Aikido: A Martial Artist's Journey of Discovery in Aikido: Tony Sargeant
Dynamic Aikido: Gozo Shioda
The Hitchhiker's Guide to the Galaxy: Douglas Adams
Synchronicity: An Acausal Connecting Principle: Carl G. Jung
https://evolution-dojo.com/blog: Angelos Skembris
Coaching for Impact: The Evolution of Leadership: Vassilis Antonas