Έχοντας καλή επαφή με τον κόσμο της καινοτομίας και των start-ups, βλέπω κάθε μέρα εταιρίες που προσπαθούν να ξεχωρίσουν, φτιάχνοντας την ομάδα των κομάντο προγραμματιστών / διαφημιστών / πωλητών / project managers που έχουν ήδη φτιάξει το υπερ-προϊόν που θα φέρει κάποια εκατομμύρια στην εταιρία (απλά δεν το ξέρουν ακόμα). Και, σύμφωνα με τις τάσεις της εποχής, ένα από τα απαιτούμενα για τον υποψήφιο / επίδοξο νέο μέλος της ομάδας των Avengers-τονούμενο εκφράζεται κάπως έτσι: «Επιδιώκει την αριστεία σε ό,τι κάνει».
Τι σημαίνει όμως ακριβώς αυτό – πότε και πώς επιδιώκει (και πετυχαίνει) κανείς την αριστεία (αγγλιστί «excellence»); Γράφει κώδικα γρηγορότερα από τους άλλους; Κάνει περισσότερες πωλήσεις; Κερδίζει περισσότερους αγώνες; Παίζει καλύτερη μουσική;
Σκεφτείτε κάποιον που τον θεωρείτε άριστο σε αυτό που κάνει. Μπορεί να είναι ένας αθλητής, ένας μουσικός, ένας επιχειρηματίας. Μόλις τον βρείτε, κάντε στον εαυτό σας δύο ερωτήσεις:
(1) Γιατί τον θεωρείτε άριστο
(2) Τι νιώθετε όταν τον παρατηρείτε να κάνει αυτό στο οποίο είναι άριστος;
Ας εξερευνήσουμε λίγο την έννοια της αριστείας, πώς χτίζεται και γιατί είναι έντονα συνδεδεμένη με μία πολεμική τέχνη όπως το αϊκίντο.
Εάν η απάντησή σας στο πρώτο ερώτημα αιτιολογείται με έναν ή περισσότερους αριθμούς και η επιλογή σας κάνει ένα πράγμα καλύτερα από τους άλλους όπως δείχνουν οι αριθμοί αυτοί τότε, λυπάμαι, χάσατε.
Ο άριστος προγραμματιστής δε γράφει απλά γρήγορα κώδικα – τον γράφει χωρίς λάθη, σύμφωνα με τις προδιαγραφές του πελάτη και με τρόπο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε άλλα σημεία του προγράμματος και συνεργάζεται με τους συναδέλφους του ώστε να έχουν γρήγορο και καλό αποτέλεσμα.
Ένας άριστος καλαθοσφαιριστής δεν βάζει μόνο πολλούς πόντους· παίζει και καλή άμυνα, κάνει κλεψίματα, παίρνει ριμπάουντ, δίνει ασίστ και βοηθάει τους συμπαίκτες του να αποδώσουν καλύτερα.
Ο άριστος μουσικός δεν αυτός που μπορεί να παίξει γρήγορα και σωστά νότες· είναι αυτός που έχει καλό χρονισμό, που δένει με τους άλλους μουσικούς του συγκροτήματος, που έχει καλό χρονισμό και μπορεί να ξεσηκώσει τον ακροατή με τη μελωδία και το ρυθμό του.
Ο άριστος πωλητής δε θα κλείσει απλώς πολλά συμβόλαια· θα φροντίσει ο πελάτης του να είναι ικανοποιημένος με την αγορά ώστε να παραμείνει πελάτης, θα βοηθήσει τον πελάτη να μεγιστοποιήσει την αξία της αγοράς του, θα χτίσει εμπιστοσύνη με τον πελάτη, και όλα αυτά ώστε ακόμα και εάν υπάρχει ανώτερο προϊόν στην αγορά, ο πελάτης να επιλέξει αυτό με τον άριστο πωλητή.
Αν και συχνά δε γίνεται αντιληπτό, η αριστεία είναι ένα ποιοτικό χαρακτηριστικό. Ενώ μπορείς να μετρήσεις επιδόσεις, υπάρχει ένα κοινό χαρακτηριστικό των άριστων εργαζόμενων / αθλητών / καλλιτεχνών / οτιδήποτε δεν αποτυπώνεται αριθμητικά και όμως αποτελεί βασικότερη διάσταση της αριστείας.
Αυτή έχει να κάνει την απάντηση που πιθανότατα δώσατε στη δεύτερη ερώτηση: Πώς νιώθετε όταν παρατηρείτε κάποιον να αριστεύει σε κάτι;
Η απάντηση μας φέρνει και στον ορισμό που ψάχνουμε:
Αριστεία είναι η ικανότητα να εμπνέεις τον άλλον να εξελιχθεί σε κάτι περισσότερο από αυτό που είναι.
Μάλιστα, θα το πάω και ένα βήμα πιο μακριά, και θα πω ότι ο άριστος κάνει όχι μόνο τους ομοίους (συναδέλφους, συναθλητές, μουσικούς κ.λπ.), αλλά ακόμα και όσους δε σχετίζονται με τη δραστηριότητά του να θέλουν να γίνουν καλύτεροι από ό,τι είναι.
Το τελευταίο μπορεί να το έχετε ακούσει και με διαφορετικό όρο: ηγεσία.
Ναι.
Αν ο ηγέτης δεν μπορεί να εμπνεύσει τα μέλη του οργανισμού ή της ομάδας του να αυτοβελτιώνονται συνεχώς, τότε δεν είναι ηγέτης – είναι διαχειριστής ή μάνατζερ. Και αυτό ισχύει γιατί απλά ο μάνατζερ φροντίζει να επιτευχθούν οι στόχοι, ενώ ο ηγέτης φροντίζει η ομάδα να υλοποιήσει το όραμα.
Και επειδή το όραμα είναι πάντα κάπου στον ορίζοντα και πέρα από την άμεση εμβέλειά μας (αλλιώς δεν είναι όραμα, είναι στόχος), ο μοναδικός τρόπος να επιτευχθεί είναι να εξελιχθούμε ώστε να το επιτύχουμε.
Και αυτό γίνεται μόνο μέσω της αριστείας.
Για να το απαντήσουμε αυτό, πρέπει να σημειώσουμε εδώ ότι η αριστεία είναι μία διαδικασία – ένας αέναος κύκλος εκτέλεσης, αυτοπαρατήρησης, βελτίωσης και επανεκτέλεσης.
Το εργαλείο που χρησιμοποιούμε για να την επιτύχουμε (επάγγελμα, αθλητισμός, τέχνες, κ.λπ.) δεν έχει τόσο σημασία – αυτό είναι το περιεχόμενο και, επομένως, λιγότερο σημαντικό.
Τα απαραίτητα συστατικά για να επιδιώξει κανείς την αριστεία ευτυχώς δεν είναι πολλά – είναι μόλις τρία:
Το πρώτο νομίζω ότι είναι προφανές. Αριστεία είναι να πορεύεσαι από το σημείο Α σε ένα σημείο Β που συνεχώς απομακρύνεται μόλις το πλησιάσεις· και, μέσα από αυτήν την πορεία, να εμπνεύσεις και τους άλλους να προχωρήσουν και αυτοί στα δικά τους σημεία Β. Αν δεν ενδιαφέρεσαι να φύγεις ποτέ από το Α και να εξελιχθείς, προφανώς δεν έχει νόημα να συζητάμε για το πώς θα εμπνεύσεις τους άλλους να το κάνουν.
Το δεύτερο είναι απαραίτητο, αν και θα επεκταθούμε περισσότερο σε άλλο άρθρο. Νομίζω ότι δε χρειάζεται να εξηγήσω ότι η αριστεία είναι ένα βαθύτατα προσωπικό ταξίδι. Αυτό σημαίνει ότι ο βασικότερος συνοδοιπόρος, παρατηρητής, υποστηρικτής και κριτής είναι ο εαυτός μας. Αν δεν μπορούμε να τον παρατηρήσουμε επί το έργον και να τον βοηθήσουμε να πετύχει ένα καλύτερο αποτέλεσμα, προφανώς δε θα υπάρξει και εξέλιξη.
Το τρίτο είναι ο καταλύτης, δηλαδή το στοιχείο που θα επιταχύνει τη διεργασία της αριστείας. Ενώ αυστηρά μιλώντας δεν είναι απαραίτητο εφόσον η αριστεία είναι πρώτα από όλα μία επιλογή που πηγάζει από μέσα μας, ένα περιβάλλον που είναι ευνοϊκό για την επιδίωξη της αριστείας σίγουρα ενισχύει τη διαδικασία και δίνει στους ανθρώπους τα απαραίτητα εφόδια.
Εδώ θα σταθούμε λίγο παραπάνω, γιατί η αριστεία είναι και μία από τις θεμελιώδεις αρχές του Evolution Dojo.
Η αριστεία, όπως την ορίσαμε πιο πάνω, αποτελεί έναν από τους ακρογωνιαίο λίθους της φιλοσοφίας των πολεμικών τεχνών (γνωστής και ως budo – ο δρόμος του πολεμιστή) και φυσικά του αϊκίντο, όπως το ασκούμε στο Evolution Dojo.
Στο Evolution Dojo χρησιμοποιούμε την πολεμική τέχνη του αϊκίντο ως εργαλείο για την επίτευξη της αριστείας. Κάθε μέρα προκαλούμε τον εαυτό μας να εξελιχθεί και γίνει καλύτερος. Για να το πετύχουμε αυτό χρησιμοποιούμε ως βασικό εργαλείο τον παρτενέρ μας. Μέσα από την εξάσκηση, τον καλούμε να μας βοηθήσει – να μας φέρει ενώπιον προκλήσεων που θα μας οδηγήσουν στο να αναπτύξουμε τις δεξιότητές μας ώστε να εξελιχθούμε σωματικά και πνευματικά.
Για να το πετύχουμε αυτό, χρησιμοποιούμε την προπόνηση ως ένα ασφαλές περιβάλλον για να δεχτούμε τις προκλήσεις αυτές και να χτίσουμε την ικανότητά μας να ανταποκρινόμαστε. Η διαδικασία αυτή είναι μία πιο ελαφριά και ελεγχόμενη μορφή της λεγόμενης «ανάπτυξης μέσα από την αντιξοότητα» (adversity-activated development), με άλλα λόγια το να μαθαίνουμε να αντιμετωπίζουμε δυσμενείς καταστάσεις και να εξελισσόμαστε μέσα από αυτό.
Με την πάροδο του χρόνου και των προπονήσεων, το επίπεδό μας ανεβαίνει και αποκτούμε την εμπειρία και την ικανότητα να αντιμετωπίζουμε ολοένα και πιο απαιτητικές καταστάσεις – στην περίπτωση του αϊκίντο, για παράδειγμα, πιο γρήγορες και πιο δυναμικές επιθέσεις. Βασική προϋπόθεση σε αυτό είναι οι προκλήσεις που δεχόμαστε από τον παρτενέρ μας στα πλαίσια της προπόνησης να αυξάνονται σταδιακά σε ένταση, δύναμη, ταχύτητα, τυχαιότητα, ώστε οι ικανότητές μας συνεχώς να αναπτύσσονται συνεχώς και να μη μένουν στάσιμες.
Έτσι, μπορούμε να περιγράψουμε τη διαδικασία της αριστείας μέσα από το αϊκίντο ως εξής:
Η ανάπτυξη της ικανότητας αντιμετώπισης ολοένα και εντονότερης αντιξοότητας (επιθέσεων και προκλήσεων, σωματικών και πνευματικών), μέσω της εκτέλεσης, της αυτοπαρατήρησης, της βελτίωσης και της επανεκτέλεσης των τεχνικών, σωματικών και πνευματικών, με στόχο την ικανότητα αντιμετώπισης της αντιξοότητας και στην καθημερινή μας ζωή.
Όπως καταλαβαίνετε, η αριστεία ξεπερνάει τα περιορισμένα πλαίσια της απλής εκτέλεσης των τεχνικών και γρήγορα γίνεται πορεία και στάση ζωής, καριέρας και οικογένειας.
Η προπόνηση αυτή ξεκινάει νωρίς στη ζωή μας. Σας περιμένουμε να τη συνεχίσουμε!
Με πολεμικούς χαιρετισμούς,
Άγγελος Σκέμπρης